Endoskopi ve kolonoskopi işlemi endoskopik denilen, ışık kaynağı ve kamerası olan bir tüp aracılığı ile sindirim sistemi bölümlerinin incelenmesi işlemidir. Bu işlemler cerrahi işlemler değildir.
Endoskopi denildiğinde çoğunlukla üst sindirim sistemi endoskopisi kastedilir (gastroskopi). Bu işlemde endoskop ağız ve boğazdan ilerletilerek öncelikle yemek borusu, sonrasında mide ve on iki parmak bağırsağının üst kısımları incelenir.
Endoskopi işlemi için ek bir hazırlık yapılmamakla birlikte hastaların midesinin boş olması gerekmektedir.
Endoskopun makat bölgesinden ilerletilerek rektum ve diğer kalın barsak bölümlerinin incelenmesine kolonoskopi adı verilmektedir. Bazı durumlarda sadece sigmoid kolon incelemesi yeterli olur ve bu işleme sigmoidoskopi adı verilir.
Endoskopi veya kolonoskopi işlemleri genellikle 10-30 dakika kadar sürmektedir. Ek işlem yapılması durumunda (biyopsi veya polip çıkarılması gibi) süre bir miktar uzayabilir.
Kolonoskopi işleminde kalın barsakların temizlenmesi gerekmektedir. Temizlik için birkaç günlük sıvı beslenme yanında ağızdan kullanılacak ilaçlar verilir ve işlem zamanına yakın lavman uygulanır.
Endoskopi İçin Hangi Hazırlıklar Yapılır?
İşlemin güvenli ve tam olarak uygulanabilmesi için midenin boş olması gerekmektedir. Hastaların 6-8 saat süre ile hiçbir şey yiyip içmemeleri istenir.
İşlem öncesinde hastaların ek hastalıkları sorgulanır, alerji öyküsü veya işlemle ilgili olabilecek diğer durumlar değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda doktorlar işlem öncesinde herhangi bir antibiyotik kullanılması gerekliliğine karar verir ve alerji olasılığına karşı önlemlerini alır. Bunun dışında hastanın kullanmakta olduğu ilaçların değiştirilmesi veya işleme kadarki sürede kullanılmaması için gerekli ayarlamaları yapar.
Hastanın daha öncesinden ciddi kalp veya akciğer hastalığı olması doktorun ekstra önlem almasını gerektirir.
Kolonoskopi İçin Hangi Hazırlıklar Yapılır?
Kolonoskopi işleminin tam ve doğru olarak uygulanabilmesi için kalın bağırsakların temiz olması gerekmektedir. Birçok temizlik yöntemi mevcuttur. Bu yöntemlerde genellikle birkaç günlük sıvı diyete ek olarak ağızdan ve makattan uygulanan ilaçlar mevcuttur. Bu temizlik planlarına tam olarak uyulması gerekmektedir çünkü temizliğin tam olmaması durumunda değerlendirme tam yapılamaz ve işlemin tekrarlanması gerekebilir.
Genelde hastaların diğer hastalıkları ile ilgili ilaçlarına devam edilir. Aspirin, kan sulandırıcılar (cumadan gibi), insülin, demir preparatları kullanan hastaların bu durumu bildirmesi önem taşımaktadır çünkü bu durumlarda ilaçlarda değişiklik gerekir. Bunun yanında alerji durumunun ve diğer ciddi hastalık durumlarının iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.
Endoskopi Sırasında Neler Oluyor?
Endoskopi öncesinde doktorunuz neden bu işlemin uygulanacağını, herhangi bir alternatif test olup olmadığını ve oluşabilecek komplikasyonları size anlatacaktır.
Hastanın boğazına uyuşturucu bir sprey sıkıldıktan sonra hastalar anestezi altına alınarak uyutulur. İşlem sürecinde hasta anestezi ekibi tarafından takip edilir.
Hasta sol omuzu üstüne yatar pozisyonda uyutulduktan sonra serçe parmak kalınlığında olan endoskop ağızdan girilerek yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağı incelenir. Bu işlem esnasında solunum yolları etkilenmez. Hastaların çoğu işlem sırasında hatırlamaz ve çok az rahatsızlık hisseder.
Hastalar işlem sonrasında dinlenme odasına alınarak ilaç etkisinin sonlanması beklenir. İşlem günü hastaların dikkat gerektiren işler yapmaması ve özellikle araç kullanmamaları istenir.
Kolonoskopi Sırasında Neler Oluyor?
Kolonoskopi sırasında hastalara damardan sıvı verilmeye başlanır ve monitör e bağlanarak yaşamsal bulguları takibe alınır. Kolonoskopi işlemi sırasında verilen gaza bağlı kramp ve şişkinlik hissi oluşmaktadır fakat verilen ilaçlar sayesinde hastalar ciddi bir ağrı hissetmezler.
Uyutma işlemi sonrasında incelemeye makat bölgesinden başlanır ve bütün kalın bağırsak bölümleri incelenir. Kolonoskopi işlemi 15-60 dakika arasında sürmektedir. Kalın bağırsakların yetersiz incelenmesi durumunda doktorunuz işlemin tekrarlanmasına veya diğer görüntüleme yöntemlerini kullanmaya karar verebilir.
Normal dışı görünen yerlerden biyopsi alma işlemi yapılabilir ve çıkartılan doku patoloji bölümüne incelenmek üzere gönderilir. Enfeksiyonla ilgili bir durumdan şüphelenilirse alınan materyalin incelenmesi için örnek alınabilir. Kanama şikayeti ile kolonoskopi yapılıyorsa kanama durdurma işlemleri yapılır. Polip adı verilen normal dışı büyüme saptanması durumunda kolonskopi sırasında polipler çıkartılır ve incelemeye gönderilir. Polipler genellikle iyi huylu olmakla birlikte kanser oluşturabilme potansiyeline sahiptir ve saptandığında çıkarılmaları gereklidir. Bahsedilen işlemlerin hiçbirisinde ağrı oluşmaz. Biyopsi birçok nedenle alınabilir ve biyopsi alınmış olması kanserden şüphelenildiğini göstermez.